'Hoe leer ik beter schrijven?' Een logische vraag om aan mij als schrijftrainer te stellen. Tuurlijk. Alleen is het antwoord niet per se 'mijn training volgen' (hoewel dat natuurlijk helpt). Het antwoord is: lezen.
Ik kan goed schrijven.
Ja hoor, dat schrijf ik gewoon op. Omdat ik weet dat het waar is. En ik heb bewijs voor deze stelling, want mensen betalen stapels met geld om mijn teksten op hun sites, blogs en LinkedIn te mogen zetten.
Ook hoorde ik laatst in een kennismakingsgesprek:
'Verfrissend, zoals jij over marketing schrijft!'
En deze kreeg ik een tijdje terug in de mail:
'Ik geniet van je nieuwsbrief. Fijn om niet steeds dezelfde saaie meuk te hoeven lezen.'
Andere mensen zeggen het dus. En it ain't bragging if it's true.
Geschenk van Boven? Ehm, nee
Bovendien heb ik er keihard voor gewerkt. Want heel veel mensen lijken te denken dat 'goed kunnen schrijven' een soort Geschenk van Boven is. Een Aangeboren Talent, een 'Gift' die je 'nou eenmaal hebt'. Dat is, om even de wetenschappelijke term te gebruiken, dikke bullshit.\
Hoe ben ik zo'n briljant, fantastisch, uniek blogtalent geworden (ok, ik hou op 🤣)?
Ten eerste natuurlijk omdat ik veel aandacht besteed aan mijn teksten. En met 'aandacht' bedoel ik vooral 'keiharde, ego-verwoestende, huilbui-verwekkende zelfkritiek'.
(aan klanten vraag ik om 'brutal' te zijn met hun feedback, omdat dat de enige manier is om een tekst echt goed te maken. Maar geen enkele klant kan zo keihard zijn voor Bouke als Bouke zelf).
Thomas Hood, de totaal vergeten Engelse dichter, lulde niet uit zijn nek toen hij in 1837 schreef: 'Easy reading is hard writing.'
Maar er is meer.
Voordat je kunt schrijven, moet je lezen
Want voordat je kunt schrijven, moet je lezen.
In mijn tijd in de poëziewereld vroegen beginnende dichters me altijd hoe ze beter konden leren dichten. Nee, gelul. Dat vroegen ze niet. Nou ja, sommige. Maar de meesten stuurden me (vaak ongevraagd) hun gedichten en vroegen: 'Wat vind je ervan?'
Met daaronder natuurlijk de aanname dat ik ze een aai over de bol zou geven: 'Goed bezig, ga zo verder.' Dat deed ik niet. Ik vroeg ze: 'Hoeveel dichtbundels lees je per week?' Het antwoord was altijd hetzelfde:
'Per WEEK???? Ben je GEK OF ZO??????'
(naja, niet letterlijk he... Maar dat was zo'n beetje de toonzetting). Maar serieus: een zelfverklaard ambitieuze dichter die niet iedere week de poëziekast van de bieb plundert? Zoek het uit met me. Hoe krijg je je hersenen ooit zo ver dat ze een goed gedicht produceren als ze nooit een goed gedicht te zien krijgen?
Lezen moet je. Als je non-fictie wilt schrijven (blogs, whitepapers, LinkedIn-posts: in vorm is het allemaal journalistieke non-fictie) moet je non-fictie lezen. Goede non-fictie.
Lekker elitair en erudiet
Al die avonden en weekenden die ik doorbracht met mijn neus in de New York Times, Die Welt, Foreign Affairs, De Groene Amsterdammer en stapel na stapel journalistieke, economische en filosofische boeken waren heus niet om in mijn blogjes te kunnen laten zien hoe super-elitair en erudiet ik ben (ok, een klein beetje wel dus), maar vooral om mezelf bloot te stellen aan zo veel mogelijk good writing.
(valt het je trouwens op dat er weinig Nederlandse titels in dat rijtje staan? Dat komt omdat er in Nederland verrekte weinig echt goede non-fictie geschreven wordt. Voor een echt hoogstaande tijdschriften- en krantencultuur is ons krankjoremme kleine rocheltaaltje-met-krap-20-miljoen-native-speakers gewoon niet groot genoeg blijkbaar)
Angst en walging in contentmarketing
De non-fictieschrijver waar ik het meest van geleerd heb, is Amerikaans politiek journalist Hunter S. Thompson. Waarom HST? Waarom zou je een cocaïneverslaafde, paranoïde wapenfreak als voorbeeld nemen?
Een goede vraag. En dit is het antwoord:
- HST had een totaal eigen stijl, die je onmiddellijk herkent. Door het gebruik van catchphrases (waarvan ik er regelmatig eentje jat - ik geef het toe), terugkerende obsessies en het opvoeren van personages uit zijn privéleven geeft hij ieder verhaal zijn unieke perspectief mee.
- Hij schrijft in spreektaal. Het tempo en de melodie van zijn teksten geven je het gevoel dat je niet een column zit te lezen, maar dat je luistert naar HST die een verhaal vertelt.
- Hij nuanceert niets. Hij schrijft het op, of hij schrijft het niet op. En als hij het opschrijft, dan staat hij er 100% achter. Bij hem geen 'naar mijn mening', of 'als je er zo naar kijkt'. Ieder woord is van beton bij hem. En dat betekent dat hij zich enorm kwetsbaar opstelt: hij neemt voor ieder woord verantwoordelijkheid. Dat geeft zijn woorden een ongekende kracht.
- Dat betekent ook dat hij niets kan opschrijven wat hij niet zeker weet. HST heeft zichzelf ooit uitgeroepen tot 'the most factual journalist in the world'. Kern van waarheid, duidelijk: door zijn absolute schrijfstijl dwingt hij zichzelf om zijn feiten op orde te hebben.
- Zijn schrijven is overduidelijk een fysieke bezigheid. Je leest door zijn teksten heen dat hij op tafels heeft geslagen en op toetsen geramd. Als hij opschrijft dat George W. Bush nooit, nooit, nooit president mag worden, dan meent hij dat zo diep, dat het uit zijn hele lijf lijkt te komen en niet alleen uit zijn hoofd. Ik denk dat dit ook de reden is dat hij, tot zijn eigen frustratie, geen afscheid kon nemen van zijn typemachines, ook toen computers al lang de norm waren.
Als je het allemaal niet gelooft, lees dan eens een paar columns van de man. Of in ieder geval The Song of the Sausage Creature, een voorbeeld van hoe HST een simpele motorfiets-recensie in een weergaloos stuk literatuur verandert. Of in ieder geval in een onderhoudende tirade.
Dus nu snap je hopelijk waarom ik al een paar jaar bezig ben met het lezen van iedere letter die Thompson geschreven heeft. Honderden politieke columns, de warrigste autobiografie ooit...
Beperk je tot de eredivisie
Maar goed, jij hoeft natuurlijk niet van mijn stijl te houden. Je hoeft al helemaal niet van de stijl van HST te houden. Maar wat je wel moet doen, als je goed wilt leren schrijven (of goede teksten wilt leren herkennen - zie opmerking over AI hieronder), is lezen. Heel. Veel. Lezen. En je daarbij dus streng beperken tot de absolute (internationale) eredivisie (is dat de Champions League? Geen idee, ik weet weinig van voetbal).
Oh, en af en toe een dichtbundel lezen kan voor een tekstschrijver of marketeer ook helemaal geen kwaad.
Oh, en nee, AI doet aan dit hele verhaal niks af. Want als ik het over 'schrijven' heb, heb ik het al lang niet meer over 'woorden achter elkaar zetten'. Ik heb het over: zien wat een goede tekst is en wat niet en weten wat je moet verbeteren.
